กลไกการดำเนินงาน- ยูเนสโก

                   นอกจาก หน่วยงานบริหารขององค์การแล้ว ตามธรรมนูญยูเนสโก ได้กำหนดให้ประเทศสมาชิกมีการสร้างกลไกขึ้นมาเพื่อรองรับการดำเนินงานร่วมกัน ดังนี้

1. คณะผู้แทนถาวร (Permanent Delegate to UNESCO)

                   คณะผู้แทนถาวรประจำยูเนสโกเป็นองค์กรที่รัฐสมาชิกแต่งตั้งขึ้นเพื่อเป็นสำนักงานของรัฐสมาชิกที่จัดตั้งไว้ที่สำนักงานใหญ่ขององค์การ ณ กรุงปารีส บางประเทศจะแต่งตั้งเอกอัครราชทูตเป็นหัวหน้าคณะผู้แทนเพื่อปฏิบัติหน้าที่เฉพาะเป็นผู้แทนถาวรประจำยูเนสโก หรือแต่งตั้งเอกอัครราชทูตประจำกรุงปารีสของตนเองเป็นผู้แทนถาวรและมอบให้เจ้าหน้าที่สถานทูตเป็นผู้ประสานงานหรือแต่งตั้งรองผู้แทนถาวรของตนไปประจำ ณ สำนักงานคณะผู้แทนถาวรของตนที่มีสำนักงานอยู่ในสำนักงานใหญ่ขององค์การที่กรุงปารีส คณะผู้แทนถาวรประจำยูเนสโกมีหน้าที่สำคัญ คือ เป็นผู้แทนรัฐบาลในกิจการต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับยูเนสโก กรุงปารีส ประสานงานระหว่างองค์การฯ กับสำนักเลขาธิการคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษาฯ สหประชาชาติ กระทรวงการต่างประเทศ และหน่วยงานอื่น ๆ ในประเทศที่มีกิจกรรมร่วมกับยูเนสโก เป็นผู้แทนประเทศในการอำนวยความสะดวกแก่ผู้แทนทั้งด้านวิชาการและงานบริหารการประสานงานการหาเสียงสนับสนุนและท่าทีของกลุ่มประเทศสมาชิกเพื่อประโยชน์ในการกำหนดท่าทีและแนวนโยบาย ตลอดจนเผยแพร่เกี่ยวกับงานของประเทศตน

                   สำหรับประเทศไทย เอกอัครราชทูต ณ กรุงปารีส ทำหน้าที่เป็นผู้แทนถาวรไทยประจำยูเนสโก ส่วนรองผู้แทนถาวรไทยประจำยูเนสโก เป็นตำแหน่งของข้าราชการสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ (ปัจจุบันคือ นางสาวสุปราณี คำยวง)

2. คณะกรรมการแห่งชาติ (National Commission for UNESCO)

                   ธรรมนูญของยูเนสโกได้กำหนดให้มีหน่วยงานประสานงานหรือคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ เพื่อประสานงานของรัฐสมาชิกแต่ละรัฐกับองค์การเพื่อเป็นตัวแทนรัฐบาลและหน่วยงานสำคัญ ๆ ของประเทศ ซึ่งดำเนินการทางด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ และสื่อสารมวลชน ตลอดจนเผยแพร่ข่าวสาร สำนักเลขาธิการของคณะกรรมการแห่งชาติดังกล่าว มักจะตั้งอยู่ที่กระทรวงการต่างประเทศหรือกระทรวงศึกษาธิการตามแต่ประเทศสมาชิกจะกำหนดโครงสร้างของตน โดยจะเรียกว่าสำนักเลขาธิการคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (Secretariat of the National Commission for UNESCO) โดยมีวัตถุประสงค์และอำนาจหน้าที่ตามที่ปรากฏในกฎบัตรของยูเนสโกว่าด้วยคณะกรรมการแห่งชาติ ดังนี้

                   2.1 คณะกรรมการแห่งชาติฯ ตั้งขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์ที่จะส่งเสริมให้กระทรวง ทบวง กรม หน่วยงาน สถาบัน องค์การ และประชาชน เข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมของยูเนสโก เพื่อความก้าวหน้า
ทางการศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม และข่าวสารข้อมูล ทั้งนี้เพื่อให้ประเทศสมาชิกสามารถดำเนินการ
ในเรื่องต่อไปนี้

• มีส่วนร่วมในการธำรงไว้ซึ่งสันติภาพ ความมั่นคงปลอดภัย และสวัสดิภาพ
  ของมนุษยชาติ โดยการร่วมในกิจกรรมยูเนสโก ซึ่งมุ่งส่งเสริมความรู้ความเข้าใจระหว่างกันเกี่ยวกับชนชาติ
  ต่าง ๆ ให้การศึกษาประชาชน เผยแพร่ วัฒนธรรม รักษาเพิ่มพูน และเผยแพร่วิทยาการ
• มีบทบาทสำคัญในการปฏิบัติงานของยูเนสโก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการร่างและดำเนินโครงการขององค์การ

                   2.2 เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าว คณะกรรมการแห่งชาติฯ จึงดำเนินการ ดังนี้

• ให้คำแนะนำแก่รัฐบาลและยูเนสโกเรื่องที่อยู่ในขอบข่ายขององค์การฯ
• ประสานงานกับรัฐบาล หน่วยงาน องค์การ สถาบัน และบุคคลที่เกี่ยวข้องในเรื่อง
  ที่อยู่ในขอบข่ายงานของยูเนสโก
• ส่งเสริมให้สถาบันระดับชาติทั้งที่เป็นของรัฐบาลและไม่ใช่ของรัฐบาลตลอดจนบุคคลที่เกี่ยวข้องเข้าไปมีส่วนร่วมและดำเนินโครงการของยูเนสโกเพื่อให้ความช่วยเหลือทางด้านปัญญาและวิชาการ ซึ่งองค์การอาจต้องขอความช่วยเหลือ
• เผยแพร่ข่าวสารเกี่ยวกับความมุ่งหมาย โครงการและกิจกรรมของยูเนสโกตลอดจนพยายามกระตุ้นความสนใจของประชาชนทั่วไปในงานของยูเนสโก
• เข้าร่วมในการวางแผนและดำเนินงานต่าง ๆ ของยูเนสโก ซึ่งได้รับความช่วยเหลือ
  ตามโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ กองทุนสหประชาชาติเพื่องานประชากร และโครงการระหว่างประเทศอื่น ๆ
• เข้าร่วมในการเลือกสรรผู้สมัครเข้าทำงานในตำแหน่งต่าง ๆ ของยูเนสโก
  ตามโครงการปกติขององค์การฯ หรือจากงบประมาณพิเศษอื่น ๆ ตลอดจนจัดหาสถานศึกษาหรืออบรม
  แก่ผู้ได้รับทุนยูเนสโก
• ร่วมกับคณะกรรมการแห่งชาติฯ ของประเทศอื่น ๆ ศึกษาวิจัยเรื่องที่อยู่ในขอบข่ายความรับผิดชอบขององค์การฯ
• ดำเนินการอื่น ๆ ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ขององค์การฯ ตามแต่จะเห็นสมควร

                   2.3 คณะกรรมการแห่งชาติฯ จะร่วมมือกับคณะกรรมการแห่งชาติฯ ประเทศอื่น ๆ ประสานงานกับสำนักงานส่วนภูมิภาคและศูนย์อื่น ๆ ของยูเนสโกในการส่งเสริมความร่วมมือ ทั้งในระดับภูมิภาค อนุภูมิภาค และทวิภาคีในด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการวางแผนและดำเนินการร่วมกัน การร่วมมือกันนี้อาจจะส่งผลต่อการเตรียมการดำเนินงานและการประเมินผลโครงการ และอาจะเป็นไปในรูปของการร่วมกันสำรวจ การสัมมนา การประชุม และการแลกเปลี่ยนข่าวสารวัสดุอุปกรณ์ การเยี่ยมและแลกเปลี่ยนการศึกษาดูงานระหว่างกัน