ประวัติความเป็นมา – ซีมีโอ
องค์การรัฐมนตรีศึกษาแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ซีมีโอ)
Southeast Asian Ministers of Education Organization (SEAMEO)
ประวัติความเป็นมา
องค์การรัฐมนตรีศึกษาแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ องค์การซีมีโอ (Southeast Asian Ministers of Education Organization: SEAMEO) ก่อตั้งเมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2508 ภายใต้ความตกลงร่วมกันระหว่างรัฐบาลในภูมิภาค และได้มีการลงนามในกฎบัตร เมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2511 โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการของอินโดนีเซีย สปป.ลาว มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ และไทย
องค์การซีมีโอมีภารกิจในการเสริมสร้างความร่วมมือทางด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม ระหว่างประเทศสมาชิกซีมีโอ และสร้างความเป็นเอกภาพในระดับภูมิภาคระหว่างประเทศสมาชิก เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและเสริมสร้างศักยภาพทางการศึกษาในประเทศสมาชิก โดยการจัดตั้งเครือข่ายและความร่วมมือ การจัดเวทีการประชุมวิชาการสำหรับผู้กำหนดนโยบายและผู้เชี่ยวชาญ และการส่งเสริมการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์อย่างยั่งยืน โดยมีวัตถุประสงค์ในการส่งเสริมความรู้และความเข้าใจระหว่างประชาชนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และภูมิภาคอื่น ๆ การส่งเสริมและร่วมมือกับประเทศสมาชิกในโครงการที่จะก่อประโยชน์ร่วมกันในด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม การถ่ายทอด เผยแพร่ และเพิ่มพูนความรู้ และการพัฒนาการศึกษาให้สอดคล้องกับเป้าหมายทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศสมาชิก ทั้งนี้ ขอบข่ายความเชี่ยวชาญของซีมีโอ มี 3 ด้าน ได้แก่ 1) การพัฒนาการศึกษา 2) วิทยาศาสตร์ เวชศาสตร์เขตร้อน สุขอนามัยและสาธารณสุข และเกษตรกรรมและสิ่งแวดล้อม และ 3) วัฒนธรรม โบราณคดี และประวัติศาสตร์
การบริหารองค์การซีมีโอ
ผู้อำนวยการซึ่งได้รับการแต่งตั้งจากสภาซีเมคเป็นผู้บริหารสำนักงาน ทำหน้าที่เป็นผู้แทนที่มีอำนาจตามกฎหมายในการดำเนินงานต่าง ๆ ในนามองค์การ มีวาระในการดำรงตำแหน่ง 4 ปี ผู้อำนวยการคนปัจจุบันเป็นชาวมาเลเซีย คือ Datuk Dr. Habibah binti Abdul Rahim มีวาระดำรงตำแหน่งระหว่างวันที่ 1 เมษายน 2566 – 31 มีนาคม 2570 (โดยมีรองผู้อำนวยการ 2 คน ได้แก่ Mr. John Arnold Siena (ฟิลิปปินส์) ฝ่ายโครงการและการพัฒนา และนางสาวพินทิพย์ เอี่ยมนิรัตน์ (ไทย) ฝ่ายบริหารและสื่อสารในส่วนของสำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ทำหน้าที่เป็นหน่วยประสานและดำเนินงานของไทย ในฐานะสำนักเลขาธิการคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยองค์การรัฐมนตรีศึกษาแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ในอดีต ไทยได้จัดส่งผู้แทนเข้าปฏิบัติงานในตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักเลขาธิการซีมีโอมาแล้ว 6 คน คือ
- ศาสตราจารย์ ดร. ก่อ สวัสดิ์พาณิชย์ (ธันวาคม 2508 – มกราคม 2511)
- ศาสตราจารย์สุกิจ นิมมานเหมินทร์ (กุมภาพันธ์ 2511 – มีนาคม 2512)
- พลเอกเนตร เขมะโยธิน (มกราคม 2513 – กุมภาพันธ์ 2515)
- ศาสตราจารย์ ดร. อดุล วิเชียรเจริญ (กุมภาพันธ์ 2524 – กุมภาพันธ์ 2530)
- ดร. สุภารักษ์ รัชอินทร์ (มิถุนายน 2540 – พฤษภาคม 2544)
- ดร.วิทยา จีระเดชากุล (เมษายน 2554 – มีนาคม 2558)
บทบาทของไทยในองค์การซีมีโอ
ประเทศไทยรับเป็นที่ตั้งสำนักงานเลขาธิการองค์การรัฐมนตรีศึกษาแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ สำนักงานเลขาธิการซีมีโอ (Southeast Asian Ministers of Education Organization Secretariat : SEAMEO Secretariat) โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี ในปี 2510 และมอบให้กระทรวงศึกษาธิการ รับดำเนินการ ซึ่งสำนักงานเลขาธิการซีมีโอตั้งอยู่ที่อาคารหม่อมหลวงปิ่น มาลากุล (เป็นที่ตั้งเดียวกับสำนักงานยูเนสโก กรุงเทพฯ) เลขที่ 920 ถนนสุขุมวิท คลองเตย พระโขนง กรุงเทพฯ ซึ่งเป็นหน่วยงานสำคัญที่ช่วยผลักดันนโยบายตามที่สภารัฐมนตรีศึกษาแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (สภาซีเมค) ได้กำหนดไว้เพื่อการพัฒนาการศึกษาของภูมิภาค โดยประสานความร่วมมือกับศูนย์ระดับภูมิภาคของซีมีโอ กระทรวงศึกษาธิการของประเทศต่าง ๆ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในด้านการพัฒนาการศึกษาและอื่น ๆ
นอกจากนี้ ประเทศไทยรับเป็นเจ้าภาพศูนย์ระดับภูมิภาคของซีมีโอ/เครือข่ายของซีมีโอ จำนวน 5 ศูนย์ และ 1 เครือข่าย ได้แก่
1) ศูนย์ระดับภูมิภาคว่าด้วยการอุดมศึกษาและการพัฒนาของซีมีโอ (ไรเฮด)
2) ศูนย์ระดับภูมิภาคว่าด้วยโบราณคดีและวิจิตรศิลป์ของซีมีโอ (สปาฟา)
3) ศูนย์ระดับภูมิภาคว่าด้วยเวชศาสตร์เขตร้อนและสาธารณสุข ของซีมีโอด้านเวชศาสตร์เขตร้อน (ทรอปเมด ประเทศไทย)
4) เครือข่ายระดับภูมิภาคว่าด้วยเวชศาสตร์เขตร้อนและสาธารณสุขของซีมีโอ (ทรอปเมดเน็ตเวิร์ค)
5) ศูนย์ระดับภูมิภาคว่าด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อความยั่งยืนของซีมีโอ (SEAMEO SEPS)
6) ศูนย์ระดับภูมิภาคว่าด้วยสะเต็มศึกษาของซีมีโอ (SEAMEO STEM-ED)
บทบาทของไทยในฐานะเจ้าภาพ
1. การเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสภารัฐมนตรีศึกษาแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (สภาซีเมค)
ประเทศไทยเคยเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมดังกล่าวแล้ว 8 ครั้ง
– ครั้งที่ 9 ปี 2517
– ครั้งที่ 14 ปี 2522
– ครั้งที่ 19 ปี 2527
– ครั้งที่ 25 ปี 2533
– ครั้งที่ 31 ปี 2539
– ครั้งที่ 37 ปี 2545
– ครั้งที่ 44 ปี 2552
– ครั้งที่ 48 ปี 2558 จังหวัดชลบุรี
สำหรับการประชุมครั้งที่ 52 จัดขึ้น ณ โรงแรม Edsa Shangri-La กรุงมะนิลา สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ โดยรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (คุณหญิงกัลยา โสภณพนิช) เป็นหัวหน้าคณะผู้แทนไทยเข้าร่วมการประชุม โดยได้เสนอให้บูรณาการ “ศาสตร์และศิลป์แห่งชีวิต” (Arts of Life) ไว้ในการจัดการเรียนรู้สะเต็มศึกษา (STEM) สู่การจัดการเรียนรู้แบบศาสตร์และศิลป์ที่ผสมผสาน ในลักษณะที่เรียกว่า STEAM เพื่อให้เห็นถึงความจำเป็นด้านวัฒนธรรม คุณค่า และอัตลักษณ์เพื่อการดำเนินชีวิตอย่างมีความหมาย
การประชุมครั้งที่ 53 มีกำหนดจัดขึ้นระหว่างวันที่ 27-29 พฤษภาคม 2568 ณ บรูไนดารุสซาลาม
2. การเป็นเจ้าภาพร่วมจัดการประชุมเจ้าหน้าที่อาวุโสของซีมีโอ เป็นการประชุมระดับปลัดกระทรวงศึกษาธิการของประเทศสมาชิกซีมีโอ ซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี โดยในปี 2567 ถือเป็นการประชุมครั้งที่ 47 จัดขึ้นระหว่างวันที่ 26 – 28 พฤศจิกายน 2567 ณ กรุงเทพมหานคร มี ดร. สุเทพ แก่งสันเทียะ ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เป็นหัวหน้าคณะผู้แทนไทยเข้าร่วมการประชุม ซึ่งจัดขึ้นโดยสำนักงานเลขาธิการซีมีโอ ร่วมกับกระทรวงศึกษาธิการไทย ณ โรงแรม รอยัล ออคิดเชอราตัน โฮเทล แอนด์ ทาวเวอร์ส กรุงเทพฯ