พลังบุคลากร38ค.(2)

พลัง “บุคลากร 38 ค.(2)” สู่การขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษา

หอประชุมคุรุสภา – นายจาตุรนต์ ฉายแสง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เป็นประธานเปิดการสัมมนาและบรรยายพิเศษ เรื่อง พลัง “บุคลากร 38 ค.(2)” สู่การขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษา ตามนโยบายของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ จัดโดยสมัชชาบุคลากรทางการศึกษา เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม 2556 โดยมีบุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2) จาก 225 เขตพื้นที่การศึกษาทั่วประเทศ รวมทั้งผู้บริหารจากส่วนกลาง เช่น นางศิริพร กิจเกื้อกูล เลขาธิการคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา นายสุเทพ ชิตยวงษ์ ผู้ตรวจราชการกระทรวงศึกษาธิการ ฯลฯ เข้าร่วมสัมมนาในครั้งนี้ประมาณ 1,500 คน

• 
  

  ต้องการสื่อสารให้เห็นภาพรวมของการปฏิรูปการศึกษา

รมว.ศธ.บรรยายในพิธีเปิด โดยกล่าวว่า การจัดสัมมนาในวันนี้ มีความสำคัญและเป็นประโยชน์ในเรื่องที่เกี่ยวกับบุคลากรทางการศึกษา ซึ่งถือว่าเป็นกำลังสำคัญในการจัดการศึกษาของชาติ ซึ่งการสัมมนาครั้งนี้ได้มีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ข้อมูลจากผู้รับผิดชอบ และองค์กรหลักหลายองค์กร โดยเฉพาะด้านที่เกี่ยวข้องกับบุคลากร ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการปฏิรูปการศึกษาด้วย รวมทั้งเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการจัดทำยุทธศาสตร์การเตรียมความพร้อมการศึกษาขั้นพื้นฐานในการเข้าสู่ประชาคมอาเซียน ซึ่งสอดคล้องกับสถานการณ์ความเป็นไปของบ้านเมืองที่กำลังมีความจำเป็นในการเตรียมความพร้อมและแข่งขันในการเป็นประชาคมอาเซียน

เรื่องที่ได้รับเชิญมาพูดในครั้งนี้คือ นโยบายทิศทางการศึกษาและกลไกขับเคลื่อนสู่การปฏิบัติ ซึ่งเป็นหัวข้อที่ตรงกับสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในเรื่องของการศึกษา คือ การปฏิรูปการศึกษา ซึ่งจะพูดให้เห็นว่ากำลังจะเกิดอะไรขึ้นกับการปฏิรูปการศึกษา เพราะว่าทุกท่านที่อยู่ในวงการศึกษาไม่ว่าจะมีหน้าที่อะไรก็ตาม ก็ต้องมีส่วนร่วมและมีบทบาทต่อการปฏิรูปการศึกษา

• 
  

  ความหมายของ “การศึกษาแห่งชาติเป็นวาระแห่งชาติ”

จากการที่ขณะนี้ได้ประกาศให้การศึกษาเป็นวาระแห่งชาติ ซึ่งนายกรัฐมนตรีได้เห็นชอบแล้วนั้น คำว่า “การศึกษาแห่งชาติเป็นวาระแห่งชาติ” มีความหมายอย่างน้อย 2 แง่มุม ซึ่งในแง่มุมแรก การศึกษาเป็นเรื่องที่สำคัญมากของชาติ เพราะว่าเป็นเรื่องที่ต้องพัฒนาคนให้มีความพร้อมที่จะไปพัฒนาประเทศให้อยู่ในสังคมได้อย่างเป็นสุขและสร้างสังคมให้เป็นสุข การศึกษาเป็นกลไกสำคัญ เพราะการพัฒนาคนมีความจำเป็นสำหรับการที่ประเทศเราจะต้องแข่งขันในเวทีโลกที่กำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว หลายประเทศเกิดวิกฤต ในขณะที่หลายประเทศกำลังเติบโตขึ้นมา มีทั้งความร่วมมือ การแข่งขัน และการปรับตัว ซึ่งประเทศเราก็ไม่มีข้อยกเว้น ที่จะต้องปรับตัวและพัฒนาไปด้วย มิฉะนั้นจะไม่สามารถอยู่ในโลกแห่งการแข่งขันนี้ได้ หรือไม่ก็ตกขบวน ไม่สามารถแข่งขันได้ ซึ่งเป็นอีกความหมายหนึ่งของคำว่า การศึกษาเป็นวาระแห่งชาติ ซึ่งถือเป็นเรื่องใหญ่มาก หากคนไม่ได้รับการพัฒนา ประเทศก็พัฒนาไม่ได้ ส่วนอีกความหมายหนึ่งของคำว่า การศึกษาเป็นวาระแห่งชาติ คือ คนทั้งชาติต้องมาช่วยกันในเรื่องการศึกษา โดยจะทำอย่างไรให้คนทั้งประเทศมาร่วมกันพัฒนาการศึกษา เมื่อทุกคนมาร่วมกัน จึงจะถือว่าการศึกษาเป็นวาระแห่งชาติ

เรื่องใหญ่ที่สุดของการปฏิรูปการศึกษา คือ คุณภาพการศึกษา

ในการที่จะยกระดับการศึกษา และพัฒนาคุณภาพการศึกษา เรื่องใหญ่ที่สุดคือ ยกระดับคุณภาพการศึกษา เมื่อตนเข้ามาทำงานวันแรกๆ คิดว่าหากจะให้มีการสัมภาษณ์ จะพูดว่าอะไรสำคัญที่สุดของการศึกษา ก็จะพูดว่า “คุณภาพ” เพราะว่าเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศต่างๆ จะเห็นว่าประเทศต่างก็พยายามพัฒนาคุณภาพขึ้นมา แต่เรายังมีจุดอ่อนตรงที่เราไม่มีกระบวนการการวัดคุณภาพการศึกษาของประเทศ การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานในรอบ 20 ปีที่ผ่านมาก็จัดการศึกษากันไปโดยไม่มีการทดสอบกลาง ให้โรงเรียนวัดผลกันเองโดยอิสระ และเพิ่งจะมี สทศ. เมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา ให้เป็นหน่วยงานกลางในการสร้างมาตรฐานการทดสอบวัดผลและประเมินผลจัดการศึกษา เพราะการวัดผลที่ผ่านมาไม่มีใครทราบว่าคุณภาพว่าเป็นอย่างไร เพราะต่างวัดประเมินผลภายใต้ความกดดันทางสังคม ที่ไม่ให้มีเด็กตก เพราะหากได้เกรด 0 มากๆ สทศ.ก็ไม่ให้ผ่านการประเมิน ดังนั้นจึงมีวิธีแก้ง่ายๆ คือ แก้ 0 ให้ผ่าน ระบบการทดสอบเช่นนี้จึงทำให้เราไม่ทราบว่า คุณภาพการศึกษาที่แท้จริงของประเทศเป็นอย่างไร หรือบางคนก็คิดว่าเราต่างทำดีที่สุดแล้ว การศึกษาก็น่าจะดี ซึ่งถือว่าเป็นเพียงความรู้สึกเท่านั้น ในขณะที่ผลประเมินการจัดการศึกษาในระดับนานาชาติที่ผ่านมา เช่น TOEFL พบว่าผลสอบของประเทศไทยก็ยังอยู่ท้ายๆ ในกลุ่มประเทศอาเซียน ซึ่งเราอาจคิดว่าเนื่องจากประเทศไทยไม่เคยเป็นเมืองขึ้นมาก่อน แต่ขณะที่ประเทศเพื่อนบ้านอื่นๆ ที่เคยเป็นเมืองขึ้นของฝรั่งเศส ซึ่งไม่ได้ใช้ภาษาอังกฤษ และผ่านสงครามความยากลำบากมากกว่าเรา ก็ยังมีผลสอบที่ดีกว่า

ในขณะที่ผลการทดสอบ PISA ไทยอยู่อันดับ 50 จาก 65 ประเทศ และผลการประเมินของสภาเศรษฐกิจโลก คือ รายงานความสามารถในการแข่งขันของประเทศต่างๆ ทั่วโลก พ.ศ.2555-2556 (The Global Competitiveness Report 2012-2013) ได้จัดอันดับคุณภาพการศึกษาของประเทศไทยในกลุ่มอาเซียน อยู่ในกลุ่มสุดท้ายอันดับที่ 8 เป็นกลุ่มที่มีคะแนนต่ำที่สุด รองจากสิงคโปร์ มาเลเซีย บรูไน ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย กัมพูชา เวียดนาม ตามลำดับ ส่วนลาวกับพม่าไม่ได้รวมเข้ามาด้วยเนื่องจากถูกจัดอยู่ในกลุ่มประเทศประเทศที่พัฒนาน้อยที่สุด (Least Developed Country) ซึ่งมาจากการประเมินผลโดยภาคธุรกิจ ซึ่งเราต้องยอมรับและนำไปปรับปรุงต่อไป

• 
  

  โลกสมัยใหม่ เน้นให้สอนรู้จักค้นคว้าและให้คิดวิเคราะห์

อย่างไรก็ตาม ในการปรับปรุงเพื่อการปฏิรูปการศึกษานั้น ก็ต้องนำมาพิจารณาว่า ในปัจจุบันโลกให้ความสนใจอย่างไรต่อการจัดการศึกษา ซึ่งเราจะเห็นว่าโลกปัจจุบันเน้นการสร้างคนที่มีทักษะความสามารถในศตวรรษที่ 21 ซึ่งเป็นแนวโน้มเดียวกันที่จะทำให้เราสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต สามารถใช้ชีวิตในโลกยุคอินเทอร์เน็ตได้อย่างเท่าทัน โดยเน้นการสอนให้ผู้เรียนคิดวิเคราะห์ แต่เราก็ยังสอนให้ผู้เรียนคิดวิเคราะห์ไม่ค่อยเป็น และการเรียนในโลกยุคอินเทอร์เน็ตก็เป็นเรื่องใหญ่ เพราะเมื่อครูให้การบ้าน ก็เป็นการวัดความสามารถของเด็กในการค้นหา ซึ่งในปัจจุบันทำได้ง่ายดายมาก เพียงกดค้นหาในเวลาไม่นาน ก็สามารถนำมา copy ส่งได้ ซึ่งทำให้เด็กคิดต่อไม่ได้มากนัก ดังนั้นเราจึงต้องสอนผู้เรียนให้รู้จักค้นคว้า พร้อมกับการให้เด็กสามารถคิดเป็นวิเคราะห์เป็น ที่อาจจะต้องมีการรวบรวมองค์ความรู้ที่ดี เพื่อนำไปพัฒนาครูให้มีวิธีการสอนที่ดีต่อไป

ตัวอย่างหนึ่งของการศึกษาในประเทศจีน คือ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการของจีน เคยบอกว่าการศึกษาจีนที่พัฒนามากๆ นั้น เกิดขึ้นในยุคหลัง จากการที่เติ้งเสี่ยวผิงทำให้การศึกษาจีนประสบความสำเร็จมี 2 อย่าง ประการแรกคือให้อาชีพครูมีความสำคัญ มีขวัญกำลังใจที่ดี และพัฒนาครูให้มีความก้าวหน้ามากๆ และอีกประการหนึ่งคือต้องสอนให้เด็กเก่งคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์มากๆ ซึ่งต่อมาจีนก็ประสบความสำเร็จในการพัฒนาการศึกษา และความจริงการที่นโยบายการศึกษาได้กล่าวถึงการยกระดับผลการทดสอบ PISA ก็คือ การยกระดับผลผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนทางด้านคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ รวมทั้งเน้นการคิดวิเคราะห์นั่นเอง

จะปฏิรูปการศึกษาให้สำเร็จ ต้องทำหลายๆ ด้านพร้อมกัน

ดังนั้น หากจะปฏิรูปการศึกษา ควรจะต้องทำหลายๆ ด้านพร้อมกัน ทั้งปฏิรูปหลักสูตร ปฏิรูปการเรียนการสอน การทดสอบ/วัดและประเมินผลผู้เรียน การรับบุคคลเข้าศึกษาต่อมหาวิทยาลัย การประเมินวิทยฐานะและความก้าวหน้าในวิชาชีพครู และการประเมินสถานศึกษา ต้องเชื่อมโยงไปที่คุณภาพผู้เรียนและผลสัมฤทธิ์ ซึ่งเป็นหัวใจของนโยบายทั้งหมด และหากไม่ปรับปรุงหลักสูตร 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ ก็ทำให้เด็กมีเวลาเรียนภาษาไทย คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ น้อย และเมื่อเรียนภาษาไทยไม่เข้าใจแล้ว ก็ทำให้ส่งผลต่อการเรียนวิชาอื่นไปหมด ทำให้ต้องมีนโยบายสแกนนักเรียน ป.3 และ ป.6 ที่อ่านไม่ออกเขียนไม่ได้ทั่วประเทศ ซึ่งพบว่ามีจำนวนเป็นหมื่นคนที่อ่านไม่ออก

นอกจากนี้ หากไม่มีการพัฒนาครู ก็ทำให้ครูไม่สามารถเปลี่ยนวิธีการสอน ซึ่งก็ส่งผลทำให้เด็กคิดวิเคราะห์ไม่เป็น หรือเรียนภาษาต่างประเทศไม่รู้เรื่อง เพราะไม่ได้เรียนโดยเน้นการสื่อสาร หรือการที่ไม่มีระบบการวัดผลประเมินผลกลางของประเทศในชั้นต่างๆ ก็ส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์และคุณภาพของผู้เรียน ฉะนั้นการปฏิรูปการศึกษาก็จำเป็นต้องดูหลายเรื่องที่เชื่อมโยงกัน และจะต้องทำอย่างจริงจัง และทำไปพร้อมๆ กัน ในส่วนของการพัฒนาครูนั้น ปัจจุบันมีครูเกษียณจำนวนมาก ในขณะที่มีครูขาดแคลนในวิชาต่างๆ จำนวนมาก ส่วนระบบครูก็เป็นระบบปิด ที่จะต้องมีใบประกอบวิชาชีพครู ซึ่งส่งผลต่อการสรรหาครูเก่งๆ ในสาขาที่ขาดแคลนจำนวนมากเช่นกัน หากคุรุสภามีการแก้ไขหลักเกณฑ์ดังกล่าวโดยเปิดโอกาสให้คนที่มีวิชาความรู้ต่างๆ แต่ไม่ได้เรียนครูโดยตรง ได้เข้ามาสอนได้มากขึ้น ก็จะช่วยแก้ปัญหาการขาดแคลนครูในบางสาขาวิชา หรือได้ครูเก่งในสาขาต่างๆ ที่ขาดแคลนเข้ามาในระบบได้มากขึ้น

นอกจากนั้น การปฏิรูปการศึกษา ต้องมีการปฏิรูปการอาชีวศึกษา รวมทั้งการสนับสนุนให้เอกชนมีส่วนสำคัญในการจัดการศึกษา ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นส่วนหนึ่งของแนวคิดในการปฏิรูปการศึกษา ที่จะมีแผนดำเนินการและกระบวนการต่างๆ มารองรับการปฏิรูปการศึกษาต่อไป และในช่วงเดือนพฤศจิกายน ศธ. มีโครงการประชุมเพื่อขับเคลื่อนนโยบายของ ศธ.สู่การปฏิบัติ “รวมพลังยกระดับคุณภาพการศึกษา” ใน 4 ภูมิภาค ได้แก่ – ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในวันที่ 3 พฤศจิกายน 2556 ที่โรงแรมโฆษะ จ.ขอนแก่น – ภาคกลาง ในวันที่ 13 พฤศจิกายน 2556 ที่โรงแรมริชมอนด์ จ.นนทบุรี – ภาคใต้ ในวันที่ 17 พฤศจิกายน 2556 ที่โรงแรมทวินโลตัส จ.นครศรีธรรมราช – ภาคเหนือ ในวันที่ 27 พฤศจิกายน 2556 ที่โรงแรมอัมรินทร์ลากูน จ.พิษณุโลก เพื่อแสดงให้เห็นว่า เรายังมีองค์ความรู้ในประเทศจำนวนมากมาย แต่สิ่งสำคัญคือ ต้องมีการรวบรวมองค์ความรู้ และสร้างกระบวนการที่ต่อเนื่อง ควบคู่ไปกับการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษาอย่างเป็นระบบ

• 
  

  แม้ต้องอาศัยพลังทั้งสังคมมาจัดการศึกษา แต่กำลังสำคัญก็อยู่ที่ครูและบุคลากรทางการศึกษา

ทั้งหมดนี้เพื่อให้เห็นภาพรวมของการปฏิรูปการศึกษา ที่จำเป็นต้องอาศัยคนทั้งสังคมมาร่วมจัดการศึกษา แต่กำลังสำคัญก็อยู่ที่ครูและบุคลากรทางการศึกษา ซึ่งจะต้องช่วยกันคิด ร่วมมือกันทั้งระบบการศึกษา ไม่ใช่อาศัยใครคนใดคนหนึ่ง และคนในวงการศึกษาก็ต้องเชิญชวนคนนอกวงการศึกษามาร่วมกันปฏิรูปการศึกษา เพื่อให้การศึกษาเป็นวาระแห่งชาติ ที่จะให้การศึกษาจะเป็นกลไกในการพัฒนาประเทศ ให้ประเทศสามารถแข่งขัน และร่วมมือในประชาคมอาเซียนและเวทีโลกได้ต่อไป

• 
  

  ความก้าวหน้าบุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2)

รมว.ศธ.ให้สัมภาษณ์เพิ่มเติมในประเด็นความก้าวหน้าของบุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2) โดยกล่าวว่า การสัมมนาในครั้งนี้เป็นการแลกเปลี่ยนเรื่องสำคัญทางด้านบุคลากร เพราะการต้องการให้มีการแก้ไขกฎระเบียบต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับบุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2) จะไปเกี่ยวข้องกับกฎหมายของ ก.ค.ศ.และคุรุสภา ที่มีทั้งการกำหนดคำนิยาม ความหมายของครูและบุคลากรทางการศึกษา รวมทั้งนิยามวิทยฐานะ จึงจำเป็นที่จะต้องมีการหารือร่วมกันกับหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ด้วยเหตุด้วยผล ที่จะทำให้บุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2) มีความมั่นคงในอาชีพ ก้าวหน้า และทำงานได้เต็มศักยภาพ อย่างไรก็ตามการปรับปรุงข้อกฎหมายต่างๆ เป็นเรื่องซับซ้อน จำเป็นต้องแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันอย่างเต็มที่ ซึ่งตนเห็นว่าการที่เน้นวิทยฐานะให้กับครูผู้สอน ผู้บริหารสถานศึกษา และศึกษานิเทศก์ แต่ในขณะเดียวกันบุคลากรกลุ่มดังกล่าวไม่ได้รับเงินวิทยฐานะ ก็อาจทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำในแง่ของสิ่งที่ได้ ดังนั้นหากจะแก้ไขก็ต้องดูในแง่ความเหลื่อมล้ำกับหน้าที่การงาน และความจำเป็นที่จะเป็นวิทยฐานะหรือไม่อย่างไร ย้ำว่าจะหาแนวทางส่งเสริมให้บุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2) มีความมั่นคงและก้าวหน้า

นายชาญ คำภีระแปง นักวิเคราะห์นโยบายและแผน สพป.เชียงใหม่ เขต 2 ในฐานะประธานสมัชชาบุคลากรทางการศึกษา กล่าวว่า สมัชชาบุคลากรทางการศึกษา เกิดจากการรวมตัวของบุคลากรทางการศึกษาทุกระดับตำแหน่งในเขตพื้นที่การศึกษา 225 เขตทั่วประเทศ ที่ต้องการให้มีการแก้ไขปลดล็อกข้อกฎหมายต่างๆ เพื่อให้บุคลากรกลุ่มนี้มีความก้าวหน้า เติบโตในเชิงวิชาการ มีวิทยฐานะเช่นเดียวกับข้าราชการครู ผู้บริหารสถานศึกษา และศึกษานิเทศก์ และเมื่อกระทรวงศึกษาธิการประกาศให้ปีนี้เป็นการรวมพลังการปฏิรูปการศึกษา สมัชชาบุคลากรทางการศึกษาจึงมาชุมนุมพร้อมกัน เพื่อประกาศอาสาเป็นมดงานและข้อเหวี่ยงทางการศึกษาในการปฏิรูปการศึกษา รวมทั้งขอให้กระทรวงศึกษาธิการช่วยผลักดันเรื่องความก้าวหน้าของบุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2) ที่ปัจจุบันใช้หลักเกณฑ์และวิธีการตามที่ ก.พ.กำหนด ทำให้เกิดความลักลั่นทางสถานะ เมื่อเทียบเคียงกับข้าราชการครู ศึกษานิเทศก์ และผู้บริหารสถานศึกษา จึงต้องการให้มีการเสนอแก้ไขกฎหมายระเบียบ พ.ร.บ.ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาฯ และ พ.ร.บ.เงินเดือนและวิทยฐานะข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา เพื่อให้บุคลากรทางการศึกษาอื่น ตามมาตรา 38 ค.(2) สามารถเติบโตในสายงานได้อย่างเท่าเทียมกัน

บัลลังก์ โรหิตเสถียร
สรุป/รายงาน
24/10/2556