สาธารณรัฐฝรั่งเศส –
รมว.ศธ.กล่าวว่า ปัจจุบัน องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) มีประเทศสมาชิก 195 ประเทศ และสมาชิกสมทบ 8 ประเทศ ภาษาที่ใช้เป็นทางการของยูเนสโก มี 6 ภาษา ได้แก่ อังกฤษ ฝรั่งเศส สเปน รัสเซีย อาหรับ และจีน ในการดำเนินงานของยูเนสโก มีกลไกที่สำคัญ ดังนี้
การประชุมสมัยสามัญ เป็นการบริหารสูงสุดขององค์กร มีการประชุมทุก 2 ปี เพื่อเลือกตั้งคณะกรรมการบริหาร แต่งตั้งผู้อำนวยการใหญ่ กำหนดมติในเรื่องแผนงานและงบประมาณระยะกลาง 6 ปี และแผนงานและงบประมาณระยะ 2 ปี ตลอดจนพิจารณารับประเทศสมาชิก และออกเสียงในเรื่องอัตราค่าบำรุงสมาชิก โดยปกติหัวหน้าคณะผู้แทนที่เข้าร่วมการประชุมจะเป็นระดับรัฐมนตรีหรือเทียบเท่า
คณะกรรมการบริหาร ประกอบไปด้วยผู้ทรงคุณวุฒิและมีชื่อเสียงทางด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรม จำนวน 58 คน เลือกจากผู้แทนของประเทศสมาชิก และมีการเลือกตั้งกรรมการจำนวนครึ่งหนึ่งในการประชุมสมัยสามัญทุก 2 ปี โดยกรรมการบริหารจะอยู่ในวาระคราวละ 4 ปี คือจะต้องปฏิบัติงานตั้งแต่การประชุมสมัยสามัญที่ตนได้รับเลือกสิ้นสุดลง จนถึงการประชุมสามัญอีก 2 ครั้งต่อไปสิ้นสุดลง โดยปกติ การประชุมคณะกรรมการบริหารจะมีขึ้นปีละ 2 ครั้ง ล่าสุดประเทศไทยได้รับเลือกตั้งให้ดำรงตำแหน่งกรรมการบริหารของยูเนสโก ระหว่างปี 2554-2558
สำนักเลขาธิการ เป็นหน่วยบริหารที่รับผิดชอบงานประจำและกิจกรรมที่เป็นงานระหว่างชาติ จะต้องดำเนินการติดตามมติที่ประชุมคณะกรรมการบริหารและที่ประชุมสมัยสามัญ
ผู้อำนวยการใหญ่ ยูเนสโกมีผู้อำนวยการใหญ่เป็นผู้บริหารสูงสุด อยู่ในวาระ 6 ปี ผู้อำนวยการใหญ่คนปัจจุบัน คือ นางอิรินา โบโควา (Mrs. Irina Bokova) ซึ่งดำรงตำแหน่งเป็นวาระที่ 2
กลไกระดับชาติของประเทศสมาชิก ตามธรรมนูญยูเนสโก ได้กำหนดให้ประเทศสมาชิกมีการสร้างกลไกขึ้นมาเพื่อรองรับการดำเนินงานร่วมกัน ดังนี้
– คณะผู้แทนถาวร (Permanent Delegate to UNESCO) คณะผู้แทนถาวรประจำยูเนสโกเป็นองค์กรที่รัฐสมาชิกจัดตั้งไว้ที่สำนักงานใหญ่ขององค์การ ณ กรุงปารีส บางประเทศจะแต่งตั้งเอกอัครราชทูตเป็นหัวหน้าคณะผู้แทนเพื่อปฏิบัติหน้าที่เฉพาะเป็นผู้แทนถาวรประจำยูเนสโก หรือแต่งตั้งเอกอัครราชทูตประจำกรุงปารีสของตนเอง
เป็นผู้แทนถาวรและมอบให้เจ้าหน้าที่สถานทูตเป็นผู้ประสานงานหรือแต่งตั้งรองผู้แทนถาวรของตนไปประจำ ณ สำนักงานคณะผู้แทนถาวรที่มีสำนักงานอยู่ในสำนักงานใหญ่ขององค์การที่กรุงปารีส
– คณะกรรมการแห่งชาติ (National Commission for UNESCO) ธรรมนูญของยูเนสโกได้กำหนดให้มีหน่วยงานประสานงานหรือคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ เพื่อประสานงานของรัฐสมาชิกแต่ละรัฐ กับองค์การเพื่อเป็นตัวแทนรัฐบาลและหน่วยงานสำคัญๆ ของประเทศ ซึ่งดำเนินการทางด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ และสื่อสารมวลชน ตลอดจนเผยแพร่ข่าวสาร สำนักเลขาธิการของคณะกรรมการแห่งชาติดังกล่าว
บทบาทของกระทรวงศึกษาธิการกับยูเนสโก
ประเทศไทยเข้าเป็นสมาชิกองค์การยูเนสโกเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2492 นับเป็นประเทศสมาชิกลำดับที่ 49 และคณะรัฐมนตรีได้มีมติแต่งตั้งคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (National Commission for UNESCO) เพื่อให้เป็นไปตามกฎบัตรของยูเนสโกโดยมีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เป็นประธาน ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เป็นรองประธาน และมีรองปลัดกระทรวงศึกษาธิการ (ฝ่ายต่างประเทศ) เป็นเลขาธิการ และได้มีมติเมื่อวันที่ 26 ตุลาคม 2492 ให้จัดตั้งหน่วยงานเพื่อประสานงานกับยูเนสโก คือสำนักเลขาธิการคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม แห่งสหประชาชาติ ตั้งอยู่ที่กองการสัมพันธ์ต่างประเทศ สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ (ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็นสำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ) โดยหน่วยงานดังกล่าวจะทำหน้าที่เป็นหน่วยประสานงานในระดับชาติของกิจกรรมที่อยู่ในขอบข่ายงานของยูเนสโก ทั้ง 5 สาขา คือ การศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ และสื่อสารมวลชน ซึ่งในทางปฏิบัติ ได้มีการแต่งตั้งคณะกรรมการต่างๆ เพื่อปฏิบัติงานเฉพาะด้านตามภารกิจและความชำนาญตามสาขางานของยูเนสโก
ในฐานะประเทศสมาชิกได้ชำระเงินอุดหนุนองค์การเป็นประจำโดยมีสัดส่วน ร้อยละ 0.335 โดยการตั้งงบประมาณไว้ที่กระทรวงศึกษาธิการ ในปีงบประมาณปี 2555 ประเทศไทยได้ชำระค่าสมาชิกให้กับยูเนสโก จำนวน 23 ล้านบาท
นอกจากนี้ ยังมีเงินอุดหนุนสำนักงานส่วนภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก ที่ตั้งอยู่ที่กรุงเทพฯ จำนวน 184,000 บาท เงินอุดหนุนศูนย์ ICCROM ที่ประเทศอิตาลี จำนวน 300,000 กว่าบาท เงินอุดหนุนกองทุนมรดกโลก 210,000 บาท แต่เนื่องจากองค์การยูเนสโกเป็นองค์การด้านพุทธิปัญญา ไม่ใช่องค์การที่ให้ความช่วยเหลือด้านเงินกู้หรือเงินให้เปล่า ดังนั้นผลตอบแทนที่ได้รับจากยูเนสโกจะเป็นไปในรูปแนวความคิดด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ และสื่อสารมวลชน ที่มีผลงานดีเด่นจากการวิจัยหรือผลการประชุมปรึกษาหารือระดมความคิดที่ยูเนสโกจัดขึ้นเพื่อจุดประกายความคิด ดังนั้นประโยชน์ของยูเนสโกจึงไม่สามารถคำนวณเป็นเม็ดเงินได้ทั้งหมด
รมว.ศธ. กล่าวถึงการประชุมสมัยสามัญครั้งนี้ว่า Mr. Hao Ping รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการจีน ได้รับคัดเลือกให้เป็นประธานการประชุม โดยมีวาระที่สำคัญ เช่น การรับรองการทำงานในการประชุมสมัยสามัญของผู้สังเกตการณ์จากองค์กรพัฒนาเอกชนระหว่างประเทศ การรับรองข้อเสนอแนะจากประธานคณะกรรมการบริหาร รายงานของผู้อำนวยการใหญ่ยูเนสโก การรับรองมติงบประมาณ ประจำปี 2557-2558 คำขอเข้าเป็นสมาชิกสมทบของ Anguilla (อาณานิคมโพ้นทะเลของสหราชอาณาจักรในทะเลแคริบเบียน) การเลือกตั้งสมาชิกคณะกรรมการบริหาร ฯลฯ
นงศิลินี โมสิกะ
สรุป/รายงาน
ข้อมูล : สำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ สป.
5/11/2556
