คอนแทคเลนส์ หรือเลนส์สัมผัส คือวิทยาการที่นำมาใช้แทนแว่นตา เพื่อช่วยแก้ปัญหา และขจัดความรำคาญของการใช้แว่นตา เสริมสร้างบุคลิกให้ผู้ที่มีสายตาผิดปกติให้มีความสวยงามเหมือนธรรมชาติ ไม่มีร่องรอยของแว่นตา และทำให้การมองเห็นภาพได้ชัดเจน เสมือนตาปกติโดยไม่ต้องใช้แว่นตา บางครั้งทำให้สะดวก และปลอดภัยในขณะที่เล่นกีฬาแทนการใส่แว่นตา
การใช้เลนส์สัมผัสนั้นเริ่มในราวปี ค.ศ.1930 สมัยก่อนทำด้วยแก้วใส มีลักษณะคล้ายๆ กระจกนาฬิกากลมๆ ขนาดโดยทั่วๆ ไปแล้วรูปร่างของเลนส์สัมผัสจะคล้ายๆ กระจกนาฬิกากลมๆ อันหนึ่ง ความโค้ง ความใส ก็คล้ายกระจกนาฬิกาแบบกลม แก้วที่ทำเลนส์สัมผัสนั้น ในระยะต่อมาพบว่าคุณภาพไม่ดี จึงมีการคิดค้นใหม่โดยใช้สารตัวหนึ่งชื่อว่า โพลีเมทิลเมทาครัยเลต (polymethymethacrylate) ตัวย่อคือ PMMA แทน สารตัวนี้เป็นพลาสติกใสชนิดพิเศษที่สังเคราะห์ขึ้นมา มีคุณสมบัติดีกว่าแก้วมาก คือ เบาและใส ปฏิกิริยาที่จะเกิดกับดวงตาน้อยกว่าเลนส์ที่ทำด้วยแก้ว
ประเภทของเลนส์สัมผัส
- คอนแทคเลนส์ชนิดแข็ง (hard contact lens) เป็นเลนส์ที่ทำด้วยพลาสติกแข็ง น้ำซึมผ่านไม่ได้เลย
- เลนส์ชนิดนิ่ม (soft contact lens) เป็นเลนส์ที่ทำด้วยพลาสติก ที่สามารถอมน้ำได้ตั้งแต่ 35-65 เปอร์เซ็นต์ จึงทำให้นิ่ม มีรูเล็กๆ และน้ำซึมผ่านได้ ช่วยให้ออกซิเจนสามารถละลายผ่านเข้าไปถึงกระจกตาได้สะดวกขึ้น แต่ก็มีผลเลียที่เลนส์ชนิดนี้จะจับเอาโปรตีน เยื่อเมือก เกลือแร่ และอนุภาคต่างๆ ที่มีอยู่ในน้ำตาเข้าไว้ในตัวเลนส์ ทำให้เลนส์สกปรกง่าย เป็นฝ้า ชำรุดเกิดอาการแพ้ และระคายเคืองตาได้ จึงต้องคอยระวังรักษาอย่างดี หมั่นทำความสะอาดโดยการใช้ระบบความร้อนทำความสะอาด หรือใช้น้ำยาแช่ทำความสะอาดแทนความร้อน
- เลนส์สัมผัสชนิดกึ่งนิ่มกึ่งแข็ง (rigid gas permeable lens) เป็นเลนส์ที่มีคุณสมบัติคล้ายเลนส์ชนิดแข็ง แต่สามารถให้ออกซิเจนผ่านเข้าตาดำได้ดีกว่า สวมใส่สบายตากว่าชนิดแข็ง เป็นการรวมข้อดีของเลนส์ชนิดแข็งและชนิดนิ่มมาไว้ด้วยกัน
เลนส์สัมผัสชนิดแข็ง (Hard Contact lens) ชนิดนี้ทำด้วยพลาสติกแข็ง และใส น้ำซึมผ่านได้ยาก เลนส์ชนิดนี้มีรูปร่างคงที่ มีขนาดเล็กกว่าตาดำ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางมีตั้งแต่ 7.5-9 มิลลิเมตร มีความหนาประมาณ 1 มิลลิเมตรเท่านั้น มีประโยชน์ในคนที่สายตาเอียงมาก ปกติตาดำจะอาศัยออกซิเจนจากอากาศเพื่อช่วยในการดำรงชีวิตของเซลล์ของตาดำ เมื่อใส่เลนส์สัมผัสชนิดนี้แล้วออกซิเจนไม่สามารถผ่านเลนส์เข้าไปสู่ตาดำได้เพียงพอกับความต้องการ ดังนั้น การใส่เลนส์สัมผัสชนิดนี้จะต้องมีการจำกัดเวลาว่าวันหนึ่งควรจะใส่นานเท่าใด โดยทั่วๆ ไปแล้ว ใส่ติดต่อกันได้ไม่เกิน 12 ชั่วโมง
เลนส์สัมผัสชนิดต่างๆ
หากแบ่งตามวัตถุประสงค์ในการใช้เลนส์ สามารถแบ่งเป็น 7 ชนิด ได้แก่
- ชนิดใช้ใส่ได้ไม่เกิน 12 ชั่วโมง ต้องถอดออกเวลาหลับ
- ชนิดใส่ได้ติดต่อกันนานเกินกว่า 24 ชั่วโมง
- ชนิดที่ผสมสี ใส่เพื่อความสวยงาม
- ชนิดที่ใช้ปิดคลุมกระจกตา เพื่อรักษา และป้องกันกระจกตาจากภายนอก จะช่วยให้แผลที่กระจกตาหายเร็วขึ้น
- ชนิดที่ใส่เพื่อแก้ไขอาการสายตาเอียง
- ชนิดที่ใส่ได้เป็นเวลานาน แต่ใช้ใส่ได้ครั้งเดียว ไม่สามารถนำกลับมาใช้ได้อีก
- ชนิดที่ใช้ในรายที่มีอาการสายตาสั้น และสายตายาวอยู่ด้วยกัน ซึ่งจะมีจุดโฟกัสต่างกัน ในแต่ละส่วนของการมอง
- ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนใส่ หรือถอดเลนส์
- อย่าใช้ยาหยอดตาทุกชนิดขณะใส่เลนส์
- ควรถอดเลนส์ก่อนนอนทุกคืน โดยปกติจะไม่แนะนำให้ใส่เลนส์ค้างคืน แม้ว่าจะเป็นชนิดใส่นอนได้ก็ตาม นอกจากจะทำให้อายุใช้งานของเลนส์สั้นกว่าปกติแล้ว อาจจะทำให้เกิดการอักเสบของตาหรือการติดเชื้อได้ง่ายกว่าปกติ
- อย่าใส่เลนส์ขณะตาอักเสบ หรือถ้ามีอาการผิดปกติใดๆ เกิดขึ้นควรรีบปรึกษาจักษุแพทย์และปฏิบัติตามคำแนะนำโดยเคร่งครัด
ในการตรวจดูเลนส์เมื่อสวมใส่ในตาจะมีองค์ประกอบที่สำคัญ 3 ข้อที่ต้องพิจารณาคือ
- ตำแหน่งของเลนส์สัมผัส โดยปกติเลนส์จะต้องวางอยู่ในตำแหน่งตรงกลาง ครอบคลุมกระจกตา และตาดำพอดี
- การเคลื่อนที่ของเลนส์กระจก โดยปกติจะต้องเคลื่อนที่ตามการกระพริบตา การเคลื่อนที่นี้มีความสำคัญมาก เนื่องจากจะทำให้มีการแลกเปลี่ยนของน้ำตาและออกซิเจน
- กำลังที่เหมาะสม โดยปกติกำลังของเลนส์สัมผัสจะน้อยกว่ากำลังของแว่นตาที่สวมใส่ปกติอยู่แล้ว
โรคที่เกิดจากการใช้เลนส์สัมผัส
- เกิดตุ่มอักเสบบนหนังตาด้านใน พบมากในผู้ที่ใช้เลนส์สัมผัสชนิดอ่อน สาเหตุเกิดจากการระคายเคือง
- เกิดการอักเสบของกระจกตา และเยื่อตาขาวส่วนที่สัมผัสกับเลนส์สัมผัส
- อาการตาแห้งซึ่งเกิดจากการแพ้ มักพบในผู้ที่ใช้เลนส์สัมผัสมานาน 2-3 ปี หรือผู้ที่ใช้ยาบางชนิด
- การอักเสบ ลักษณะเป็นจุดเล็กๆ ที่เยื่อบุผิวของกระจกตา เนื่องจากเกิดบาดแผล หรือการช้ำที่เยื่อตา ตาแห้งมีอาการแพ้ หรือขาดออกซิเจน ซึ่งแผลจุดเล็กๆ อาจมารวมกันเข้าเป็นบริเวณใหญ่ และเกิดการติดเชื้อเป็นอันตรายได้ จำเป็นต้องให้ผู้ป่วยหยุดการใช้เลนส์สัมผัสจนกว่าแผลจะหาย
- การติดเชื้อ เป็นอาการของโรคที่เกิดจากการใช้เลนส์สัมผัส ซึ่งมีอันตรายมาก และอาจทำให้ตาบอดถาวรได้ มักพบในผู้ที่ใช้เลนส์ชนิดที่ใส่ติดต่อกันได้นานๆ หรือเกิดจากรอยถลอกที่กระจกตาหรือตัวผู้ใช้เองหรือน้ำยาที่ใช้กับเลนส์หรือภาชนะที่บรรจุเลนส์ ก็สามารถทำให้เกิดการติดเชื้อได้
ที่มาข้อมูล : ไทยรัฐ
www.bangkokhealth.com
